Mahkeme, sanık hakkında 2 yıldan kısa süreli hapis cezası veya idari para cezası verilmesi durumunda ve diğer gerekli koşulların sağlanması halinde, sanık hakkındaki cezayı 5 yıl süreyle erteleme kararı verir. Sanık hakkında verilen bu karara HAGB yani hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı denmektedir.
HAGB Şartları Nelerdir?
HAGB kararı verilebilmesi için sanık hakkında mahkemenin 2 yıldan kısa süreli hapis cezası veya idari para cezası vermesi gerekmektedir. Ancak sadece bu iki koşulun sağlanması yeterli değildir. Verilen cezanın yanı sıra belirli şartlar da aranmaktadır.
Sanık hakkında HAGB kararı verilebilmesi için aranan koşullar şu şekildedir;
- Yargılama sonucunda hükmedilen ceza iki yıl veya daha az süreli hapis cezası veya idari para cezası olmalıdır.
- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması gerekir.
- Sanık, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararı gidermek zorundadır.
- Mahkeme sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varmış olması gereklidir.
- Son olarak sanık, hakkında verilecek olan hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmiş olmalıdır.
Sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için taraflardan birinin talepte bulunmasına gerek yoktur. Fakat sanık, hakkında verilecek olan hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararını kabul etmiş olmalıdır. Sanığın kabul etmemesi durumunda sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecektir. Yalnızca sanığın rıza göstermesi yeterli değildir. Sanığın HAGB kararını kabul edip etmemesi, mahkemenin yapacağı değerlendirme sonucunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilip verilmeyeceği konusunda kanaat oluşmasına bağlıdır.
Mağdurun zararı nasıl giderilmeli? Mağdurun zararının giderilmiş sayılması için gerekli olan koşullar nelerdir? Zararı kim gidermeli? Zararın sanık tarafından giderilmesi şart mıdır? Olayda zarar meydana gelmemişse ne yapmalıyım?
Sanık hakkında HAGB kararı verilmesi için aranan koşullardan biri, sanığın mağdurun veya kamunun uğradığı zararı gidermiş olması koşuludur. Burada sanığın fiili sonucunda kamunun veya mağdurun uğramış olduğu zarar ile anlatılmak istenen maddi zararlardır. Manevi zararlar bu kapsamda değerlendirilemez.
Maddi zararların bizzat sanık tarafından giderilmesi şart değildir. Sanık adına, sanığın onayıyla üçüncü kişilerde sanığın eylemi sonucunda meydana gelen zararları giderebilir. Zararın giderilmesi aynen iade veya eski hale getirme yolları ile giderilmelidir.
Suç mağdurunun, zararının giderildiği yönündeki beyanı, zararın giderildiği olgusunun sabit addedilmesi için yeterli sayılmalıdır.
Somut olay herhangi bir maddi zararın meydana gelmesine neden olmamış ise, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için gerekli olan şartlardan; mağdurun veya kamunun uğramış olduğu zarraın giderilmesi koşulunun gerçekleşmesi beklenilemediğinden, bu koşul gerçekleşmeden hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Sanık HAGB kararı verilmesini kabul etmezse ne olur? Sanık hangi hallerde HAGB kararını kabul etmesi mantıklıdır? Sanığın zararı gidermiş olması HAGB kararını onayladığı anlamına gelir mi?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için sanığın onayı şarttır. Sanık, hakkında HAGB kararı verilmesini onaylamadığı takdirde HAGB kararı verilemeyecektir. Ayrıca sanığın meydana gelen zararı gidermiş olması HAGB kararını onayladığı anlamına gelmemektedir. Her ne kadar zarar sanık tarafından giderilmiş olsa da sanık tarafından zararın giderilmiş olması sanığın HAGB kararını kabul ettiği anlamına gelmeyecektir. Sanık, açık olarak HAGB kararını kabul ettiğini belirtmiş olmalıdır. Hakim, zarar giderilmiş olsa dahi, sanığa hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının sonuçlarını anlatarak bu kurumun uygulanmasını kabul edip etmediğini sormalıdır.
Mahkeme tarafından sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatinin oluşması hangi durumlara bağlıdır? Sanık suç işlemeyeceği kanaatini nasıl oluşturmalıdır?
HAGB kararı verilmesinin subjektif koşulu, mahkemenin sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varmış olmasıdır. Mahkeme, sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varmış olduğunda diğer şartlar da sağlanmış ise sanık hakkında HAGB kararı verecektir. Sanığın yeniden suç işlemeyeceği kanaatine varılabilmesi için sanığın kişilik özellikleri, duruşmadaki tutum ve davranışlarını göz önünde bulundurur. Mahkeme sanığın kişilik özellikleri, duruşmadaki tutum ve davranışlarını birlikte değerlendirerek sanığın yeniden suç işleyip işlemeyeceği kanaatine varacaktır. Bu yönde gösterilecek gerekçe, akla ve mantığa dayalı olmalıdır. Ayrıca tarafları tatmin edici ve denetime olanak verecek nitelikte olması gerekmektedir.
